Duchy, demony i nadprzyrodzone stworzenia, których boją się Filipińczycy

 

Głęboko w sercu Filipin istnieją stworzenia, o których mieszkańcy tego wyspiarskiego państwa głośno nie mówią nawet za dnia. Filipińska mitologia jest niezwykle bogata w najróżniejsze postacie bogów, bogiń, bóstw, jak również złych duchów i groźnych demonów. Są to ważne postacie wywodzące się z rdzennych filipińskich religii ludowych. Nie ma co ukrywać, że Filipińczycy - pomimo strachu - zwłaszcza w okresie Halooween często opowiadają sobie historie rodem z horroru. Te historie nie byłyby kompletne bez tematów, którymi są istoty nadprzyrodzone. Mówi się, że niektóre z nich mogą być mitem, ale niektóre mogą być prawdą. Jedno jest pewne, sprawiają one, że towarzyskie spotkania stają się ekscytujące. 

Pozwólcie, że zabiorę Was do najbardziej przerażających potworów i stworzeń, które od niepamiętnych czasów stały się popularnymi tematami filipińskich miejskich legend i horrorów. 

                                                                         TAMBAL

Tambal to jeden z najstraszniejszych złych duchów na Filpinach. Te podstępne stworzenia często żyją w lesie i zawsze szukają ludzi, których mogą porwać. 

Zwykle przybierają postać ofiary, którą chce zastąpić w prawdziwym świecie, podczas gdy człowiek pozostaje zagubiony w lesie do czasu, kiedy go ktoś nie odnajdzie. Tambale są przerażające, gdyż zdobywają zaufanie swojej ofiary i zrobią wszystko - nawet zabiją - tylko po to, by żyć w ludzkim świecie.

                                                                          ASWANG

Aswang jest bardzo niebezpiecznym stworzeniem w filipińskim folklorze i nie bez powodu. Prześladuje on swoje ofiary w małych, wiejskich miasteczkach Filipin, na które poluje nocą. Preferuje posiłek z ludzkiego mięsa i krwi. 

Jest to zmiennokształtny potwór, który w ciągu dnia wygląda jak zwykły mieszkaniec miasta. W nocy zaś Aswang przybiera upiorną drapieżną formę i poluje na ludzką zdobycz. Lubi ucztować zwłaszcza na kobietach w ciąży i dzieciach. 

                                                                    BUNGISNGIS

Bungisngis to jednooki olbrzym występujący w filipińskim folklorze. Ten olbrzym rzekomo mieszkający w Meluz jest przedstawiony jako zawsze się śmiejący. 

Choć ma tylko jedno oko, ma świetny słuch i wykazuje niezwykłą siłę. Ma humanoidalny kształt i duże zęby, które zawsze są odsłonięte, a górna warga zakrywa twarz. Z boku pyska wystają dwa duże kły. Pomimo swej siły łatwo wpada w panikę. 

                                                                             TIKTIK

Tiktik to stworzenie podobne do ptaków, które nocą grasują w poszukiwaniu pożywienia. Ich dieta składa się głównie z płodów, ponieważ to prawdopodobnie ludzki odpowiednik cielęciny lub czegoś podobnego, a są one naprawdę wybrednymi zjadaczami. Niektórzy też sądzą, że stworzenia te polują również na dorosłych ludzi, których porywają swoimi potężnymi szponami. 

                                                                           TIYANAK

Tiyanak to demoniczne dziecko. Taką postać przyjmują dzieci, które zmarły przed przyjęciem obrzędów chrztu. Po śmierci udają się do miejsca zwanego Limbo, komnaty piekła, do której wpadają nieochrzczeni zmarli i przemieniają się w złe duchy. Te fantazmaty powracają do świata śmiertelników pod postacią goblinów, aby zjadać żywe ofiary. 

Tiyanak może być również potomkiem pomiędzy demonem a człowiekiem. Są to bardzo mściwe stworzenia. 

                                                                   MANANANGGAL

Manananggal to filipiński zły duch, który oddziela tułów od dolnej połowy ciała, a następnie leci w nocy, aby upolować niemowlę. 

Nazwa tego stworzenia pochodzi od filipińskiego ,,tanggal'', co oznacza ,,oddzielić'' ze względu na zdolność Manananggala do oddzielenia się od dolnej części ciała. Aby się pożywić, stworzenie to wybiera odosobnione miejsce, w którym pozostawia dolną część tułowia podczas nocnych polowań. Wówczas zyskuje zdolność latania. Następnie wyrusza w poszukiwaniu domów, w których mieszkają ciężarne kobiety. Po wybraniu odpowiedniej ofiary Manananggal siada na dachu domu i wkłada język przez tenże dach, który jest niezwykle długi i elastyczny. Nakłuwa nim macicę kobiety i wysysa płód. Potrafi zwabić też mężczyzn w ustronne miejsce, których następnie pożera żywcem. Zwykle zjada wnętrzności, jak serce, żołądek czy wątrobę. 

                                                                        TIKBALANG

Tikbalang to dwunożny koń z filipińskiego folkloru, który podobno czai się w górach i lasach Filipin. Czasami zakłada się, że jest to transformacja abortowanego płodu, który został wysłany na ziemię z otchłani.

Mówi się, że Tikbalang straszy podróżników i sprowadzają ich z właściwej ścieżki. Taki zbłąkany wędrownik zazwyczaj nie znajduje już ścieżki powrotnej, gdyż schodzi z właściwej trasy zbyt daleko. Istnieją jednak pewne środki zaradcze, jak na przykład takie, jak koszula założona na lewą stronę. Innym środkiem zaradczym jest proszenie stwora o możliwość jak najcichszego przejścia, aby nie zakłócać jego spokoju. 

Tikbalang przebywają zazwyczaj w miejscach odosobnionych. Są to słabo zaludnione obszary porośnięte liśćmi, a legendy różnie określają ich siedzibę jako znajdującą się pod mostami, w gajach bambusowych oraz na szczytach drzew.

                                                                        MERMAID

Syreny to legendarne wodne stworzenia z głową, ramionami i torsem ludzkiej kobiety oraz rybim ogonem. Wersje męskie są znane jako „mermen”. Ich nazwa pochodzi od słowa mer oznaczającego „morze” (w staroangielskim częściej zapisuje się je jako zwykłe ).

W zależności od fabuły lub lokalizacji, syreny mogą być przedstawiane jako dobre i pomocne, psotne i zabawne, a nawet destrukcyjne i terytorialne. Ogólnie rzecz biorąc, zachęca się żeglarzy do unikania ich w jak największym stopniu i zachowania ostrożności w przypadku spotkania.

Syreny lubią śpiewać i czesać swoje długie włosy. Czasami swoimi pieśniami zwabiają żeglarzy na skały lub zachęcają przystojnych młodych mężczyzn do swoich domów na głębokich morzach. Nic dziwnego, że zwykle prowadzi to do utonięcia ludzi, ale w niektórych przypadkach ludzie przeżywają, aby zobaczyć ich podwodne królestwa. Syreny żyją bardzo długo, ale według niektórych legend nie mają duszy.

Niektóre ze złych rzeczy, o które oskarżane są syreny, obejmują mówienie marynarzom, że ich statek jest stracony, oraz czarowanie marynarzy i powodowanie wraków. Widzenie syreny to pewny znak nadchodzącej gwałtownej burzy.

                                                                              KAPRE

Kapre to filipińska kryptyda o wyglądzie fenomenalnie wysokiego, długonogiego, boga włochatego humanoida, który siedzi na wielkich drzewach i pali papierosy. Często widuje się, jak czeka na ludzi idących ścieżką. Odstrasza małe dzieci, które bawią się w nocy. Jeśli utkniesz w miejscu i kręcisz się w kółko, podobno wabi cię kapre. Aby uciec przed jego kontrolą, musisz zdjąć koszulę/odzież i nosić ją na lewą stronę.

Termin kapre pochodzi od arabskiego słowa „kaffir”, oznaczającego niewierzącego w islam. Wcześni Arabowie i Maurowie używali go w odniesieniu do niemuzułmańskich Indian, którzy byli ciemnoskórzy. Termin „kaffir” był również używany dla papuaskich niewolników sprowadzonych na Filipiny przez Portugalczyków, zanim niewolnictwo zostało zniesione przez Hiszpanię.

Kapre nie zawsze są uważane za złe. Są to raczej stworzenia złośliwe, które lubią ludziom płatać figle. Często sprawiają, że podróżnicy stają się zdezorientowani i gubią drogę w górach lub w lesie. Uważa się również, że potrafią dezorientować ludzi nawet we własnym znajomym otoczeniu; na przykład ktoś, kto zapomina, że ​​jest we własnym ogrodzie lub domu, podobno został oszukany przez kapre.

                                                                         DUWENDE

Duwende (lub Dwende) to krasnolud żyjący w lesie, w mrowiskach lub starych domach na odległych terenach. Przypomina bardzo małego, starego mężczyznę z brodą. Bardzo często przedstawiany jest w dużym kapeluszu. Uważa się, że stworzenia te często pokazują się dzieciom i bawią się z nimi. Gromadzą najróżniejsze rzeczy, dlatego też Filipińczycy uważają, że jeżeli się coś zgubiło, to zostało najprawdopodobniej zabrane przez Duwende.

Człowiek, który znajdzie się w lesie, powinien uszanować obecność tych stworzeń. Przed przejściem do ich zamieszkałych obszarów, powinno się prosić o pozwolenie mówiąc: ,,Proszę, pozwól mi przejść''. Słowa te oznaczają wyrażenie szacunku niewidzialnym stworzeniom. Jeżeli intruz zniszczy lub uszkodzi ich kopce, natychmiast odczuje ból lub opuchnięcie jakiejkolwiek części ciała lub zachoruje na chorobę, której nie wyleczy współczesna medycyna.

                                                                           SIGBIN

Sigbin to stworzenie w mitologii filipińskiej, które mówi się, że wychodzi nocą, aby wysysać krew ze swoich ofiar. Mówi się, że chodzi do tyłu z głową opuszczoną między tylnymi nogami i ma zdolność stawania się niewidzialnym dla innych stworzeń, zwłaszcza ludzi. Mówi się, że Sigbin wydziela mdły zapach. Uważa się, że podczas Wielkiego Tygodnia wychodzi ze swojego legowiska, szukając dzieci, które zabije dla ich serc, które przerabia na amulety.

Sigbin przypomina bezrogą kozę, ale ma bardzo duże uszy, w które może klaskać jak dłonie, oraz długi, elastyczny ogon, który może służyć jako bicz. W niektórych opowieściach jego stopy są zwrócone w złą stronę, dlatego idzie do tyłu.

                                                                             MULTO

Multo to filipińska wersja ducha, który powraca do życia jako duch eteryczny. Słowo pochodzi od hiszpańskiego ,,muerto'', które oznacza ,,martwy''. Przesądni Filipińczycy wierzą, że regularnie odwiedza ich jakiś multo, często duch ich dawnych krewnych.

                                                                     MANGKUKULAM

Mangkukulam to termin używany w odniesieniu do ludzi, którzy praktykują czary. Często robią to z zemsty lub wyrządzania ludziom złych rzeczy. Czarowników lub mangkukulam można znaleźć na obszarach wiejskich lub w prowincjach Filipin. Kulam to stare przekonanie o czarnej magii lub czarach. 

Zaklęcia działały poprzez odprawienie rytuału lub ceremonii. Do tego celu używa się najróżniejszych rzeczy, jak: lalki voodoo, igły lub jakiejkolwiek rzeczy ofiary. Recytuje się przy tym zaklęcia po łacinie. 

Są ludzie, którzy proszą czarowników o to w zamian za pieniądze. Ludzi, którzy chcą zemścić się na swoim wrogu za pomocą czarnej magii.
Zgodnie ze starymi wierzeniami, Mangkukulam wnoszą do ciała ofiary magiczne owady lub robaki, dopóki nie wyjdą ze skóry. Aby wykonać zaklęcie, muszą mieć jakiekolwiek części ciała lub należące do ofiary. Na ogół używają kosmyków włosów, łatwo je wyrabiają.

                                                                         KAPEROS

Kaperos (inaczej Biała dama).

To kobiecy duch ubrany w długą, białą sukienkę, z długimi czarnymi włosami. Kaperosa to kobieta, która popełniła samobójstwo z powodu nienawiści, zdrady męża lub narzeczonego. Kaperos może stać się również kobieta zamordowana. Mówi się, że to dusze, które nie odpoczywają, gdyż mają niedokończone sprawy na Ziemi. 

Jak na filipińskie potwory, Biała Dama jest jedną z najbardziej przerażających z powodu jej niezaspokojonego pragnienia przemocy i słusznej furii. 

                                                                       ENGKANTO

Engkanto (lub Diwata) to stworzenia znane w filipińskiej mitologii. Historie o nich popularne są zwłaszcza w odległych terenach prowincjonalnych.

Wiadomo, że zamieszkują rzeki, lasy lub duże drzewa.
Engkanto ma płeć męską i żeńską. Są to zagubione dusze, a inni wierzyli, że byli aniołami nieposłusznymi słowu Bożemu. Zostali wyrzuceni z nieba i wrzuceni do krainy śmiertelników. Niektórzy wpadli do rzeki, lasu lub drzew.
Starsi ludzie wierzą, że dobre engkanto mogą przynieść szczęście, jeśli mieszkają na drzewie w pobliżu czyjegoś domu.

Czasami mogą być też zabawne, ale jeśli kogoś znienawidzą, sprawią, że dana osoba będzie chora. Taki nieszczęśnik wówczas nie może być wyleczony przez współczesną medycynę.

                                                              KUMAKATOK

To jest opowieść o trzech osobach. Niektórzy twierdzą, że Kumakatok są to duchy, które pukają do drzwi w środku nocy. Uważa się, że ilekroć przyjdą i zapukają do drzwi, ktoś umrze następnego dnia. 

Młoda kobieta i dwóch starców wędrują przez najróżniejsze regiony Filipin, by zabrać dusze starych lub chorych ludzi. 

Mówi się, że jeżeli usłyszy się trzy pukania do drzwi, Kumakatok przyszedł, aby ostrzec o śmierci członka rodziny. Nikt nie próbuje otwierać im drzwi, a ludzie w większości je ignorują i nikt z nimi nie rozmawia. 

         

                                                       SANTILMO

Santilmo (lub Santelmo) to kula ognia. Uważa się, że jest to zagubiony duch. Tego rodzaju historie znane są na wiejskich terenach w prowincjach Filipin. 

Istnieją legendy, które mówią, iż jeżeli człowiek umrze w wodzie, np. w rzece, morzu lub podczas deszczu, jego dusza pozostanie w miejscu, w którym umarł. Zagubione dusze pozostaną w krainie śmiertelników i będą szukać zemsty lub pomocy u ludzi. Są dusze szukające spokoju dla swojej duszy, proszące o modlitwę o pójście do nieba.

Niektórzy uważali też, że są to dzieci, które nie zostały ochrzczone. 

Czasami straszyły ludzi, pojawiając się w lesie lub na polu. Uważa się, że jeżeli ktoś podąży za kulą ognia, nigdy już może nie powrócić. 

                                                                SYOKOY

Syokoy (lub Mermen) to męski odpowiednik syreny. Górna część jego ciała, to ciało ryby, zaś w dolnej części posiada ludzkie nogi. Ma niebieską skórę, duże oczy, długie i ostre zęby oraz łuskowatą skórę. Uważa się, że Syokoy jest przywódcą  i obrońcą wszystkich stworzeń morskich. 

Stworzenia te potrafią zaatakować jakikolwiek statek, zauważony na ich terenie. Zabijają wówczas ludzi i zabierają wszystko, co znajdą w naczyniach. 

Filipińczycy wierzą, że mają one moc przemiany w człowieka. Wówczas uwodzą kobiety i zapładniają je.

Istnieje przekonanie, że tonące statki, zaginieni podróżnicy i tragedie w wodzie są przekleństwem Syokoya. 

                                                                WAK-WAK

Jest to stworzenie z mitologii filipińskiej. Ptasi potwór, który jest aktywny w nocy. Stworzenia te polują na ludzi, a nawet zwierzęta. Mieszkańcy prowincji uważają, że wygląda on jak wrona, tylko jest dużo większy, inni natomiast stwierdzają, że jego wygląd bardziej przypomina nietoperza. 

Wak-Wak ma ogromne skrzydła, które generują hałas podczas polowania. Mówi się, że zamieszkuje w lasach lub jaskiniach. Zabijają ludzi i zwierzęta, wysysając z nich krew. 

                                                         MATRUKULAN

Matrukulan to rodzaj ghula, który zjada płód w łonie matki. Uważa się, że to stworzenie zapładnia dziewicę w środku nocy, kiedy wszyscy śpią. Jest niewidzialny i kobiety go nie zauważają. Kiedy kobieta jest już zapłodniona, Matrukulan wraca, rozrywa łono kobiety i zjada płód. Niektórzy twierdzą, że jest on skłonny zjeść także matkę dziecka. 

Jest to o tyle niebezpieczny duch, że nie ma sposobu zauważyć czy jest on w domu czy nie.

                                                       KAMATAYAN

Kamatayan (inaczej Ponury  Żniwiarz) znany jest też jako kolekcjoner dusz. Jego postać jest uważana za szkielet, nosi czarną pelerynę i niesie kosę. Znany jest również z tego, że zbiera dusze, cierpliwie czekając do ostatniej minuty życia człowieka, który umiera.

Jego obecność oznacza śmierć. Niektórzy ludzie widzieli postać podobną do tej, która może być samym Ponurym Żniwiarzem. Gdy się pojawi, ktoś umrze: ktoś zginie w jakikolwiek sposób, jak tragiczny wypadek albo w wyniku choroby.

Filipiny są domem dla wielu pięknych rzeczy – zwierząt morskich, najbardziej ekstrawaganckich i zróżnicowanych biologicznie raf koralowych, malowniczych piaszczystych plaż i imponujących regionów górskich, ale jak widać są one również domem dla najbardziej szalonych mitycznych stworzeń. Powyższe zestawienie ukazuje, że są one różnorodne zarówno pod względem cech, jak i apetytu. Niektóre z nich są groźne dla ludzi i lepiej ich unikać, inne zaś jedynie złośliwe i płatające ludziom figle, zdarzają się też takie, które krzywdy ludziom bez powodu nie zrobią w ogóle. Mimo tego ze względu na swój nadprzyrodzony charakter, przesądni Filipińczycy nie są skłonni do spotkania z żadnym z nich. 

Przyznacie, że zarówno urzekająca jak i przerażająca jest ta lista potworów (a to jedynie kropla w morzu fantastycznych stworzeń istniejących w filipińskim folklorze). Z pewnością pobudzają wyobraźnię i sprawiają, że będziemy szukać jeszcze więcej takich niesamowitych opowieści. Powyższe jednak można usłyszeć najczęściej na filipińskich wyspach. 

Autor: Agnieszka Kijewska

Materiały źródłowe:
1. https://discover.hubpages.com/religion-philosophy/tiktik-the-filipino-supernatural-folklore
2. https://mythus.fandom.com/wiki/Main_Page

3. https://www.mangkukulam.com/